16 tuổi, Trann thường nghĩ về thế giới quan xung quanh, nghĩ rằng khi mình lớn thêm chút nữa, cả thế giới sẽ dang tay ôm mình vào lòng, cuộc đời sẽ tạo ra 1 cơ hội việc làm giúp mình nuôi sống cái thân và cứ cố gắng học nốt cho xong 1 tấm bằng để trên bàn tiệc, lúc vui hay buồn cũng không thấy tủi với bạn bè. 9 năm sau nhìn lại, lúc đó nghĩ như vậy cũng chỉ vì quá hoang mang về tương lai, về cái gọi là “Ổn định hay Bất định”.
Chỉ có tuổi thơ với những buổi học xong rồi lại về tập văn nghệ, ngày ngày tập nghi thức trong đội nòng cốt êm ả, từ lúc vào cấp 3 chúng ta là những đứa trẻ bị rất nhiều các thế lực vô hình ép mình vào khuôn, ép mình phải lớn, phải tài giỏi. Giỏi cũng có nhiều loại. Có loại giỏi ổn định, tức là người ta giỏi vì có mục tiêu học tập rõ ràng và định hình tương lai tốt, nhưng cũng có loại khác, giỏi nhưng không có ước mơ, hoài bão. Giỏi vì tuy chỉ có 1 chữ nhưng lợi hại lắm, có thể lòe được hết cả các bạn đồng trang lứa. Giỏi vì dưới áp lực danh hiệu, vì niềm tự hào của phụ huynh, vì để tồn tại trong một lớp toàn xuất chúng khiến mình nếu không giỏi lại trở thành người tự ti. Loại giỏi này, nhìn thì thấy ổn định nhưng thực ra lại chứa đựng muôn vàn bất định và khổ đau, vì sau những năm cấp 3, không biết mình sẽ cần phải giỏi tiếp hay cứ xõa đi để sống?
Chắc ai cũng nghỉ mình trong nhóm 1, mà thực ra mình lại thuộc về nhóm 2, trong đó có cả bản thân mình. May là nhận ra kịp thời ở cái giai đoạn chuyển giao, tìm lại được con đường mình cần đi, không thì đến lúc này, chắc cũng chỉ đang ổn định ở đâu đó, mà trong lòng luôn hoài nghi thế đã ổn định chưa? Hãy xem việc học là 1 trải nghiệm, thì sẽ tránh được câu hỏi “ổn định hay bất định”? Đã là trải nghiệm, thì sẽ có lúc mình cực kì hài lòng về nó, nhưng cũng lắm lúc nghe tên thôi, đã muốn cất giấu, chôn xuống đất luôn cũng được, để khỏi nhìn mặt nhau thì sẽ đỡ đau tim. Chuyện từ mình ư? khi mình đang học 1 bằng hành nghề nào kế toán, không đi theo con đường đại học nữa thì nhiều bạn nghĩ cuộc sống của mình chắc bất ổn lắm, vì chẳng biết mình học cái gì. Mình cũng giải thích, không phải ngành nào cũng giống thế, nhưng vì kế toán thì nên có 1 bằng hành nghề, vì đường nào mà chả đi làm. Lâu lâu gặp nhau, họ vẫn hay hỏi mình về việc học như thế nào rồi, có bỏ ngang hay chưa, còn bao nhiêu môn nữa, có khó không? Chuyện mình xong thì sẽ lại đến bạn mình ngồi kể chuyện khoảng bao lâu nữa thì sẽ tốt nghiệp, hiện tại đang học các môn gì, và ra trường đang lăm le công ty nào.
Mình nhìn mình như 1 đứa long bộng, nhìn các bạn ấy đi học trong khuôn khổ, quy định rõ ràng, còn mình học cái này thì không biết khi nào ra. Có ai hỏi mình thấy sợ không? Câu trả lời sẽ là luôn luôn sợ, vì không có người đồng hành sự bất ổn lại càng mạnh mẽ khiến mình luôn hoài nghi về hành trình của mình đi. Nhưng, TƯƠNG LAI CỦA MÌNH, MÌNH PHẢI NẮM CHẶT NÓ, nên dù có bất định, vẫn thấy đây là 1 trải nghiệm xứng đáng. Nếu không chịu cho đi một lần, thì sẽ không thể nhận thêm được gì lớn lao. Rồi mình cũng lấy được bằng cử nhân sớm hơn tất cả bạn bè đồng lứa, tụi bạn lại xum xoe hỏi xem bây giờ bắt đầu học giống mình còn kịp không? Tại sao thấy người khác trong vùng bất ổn, nhưng nhiều người vẫn tò mò? Vì họ đôi lần cũng mong muốn hãy tự để bản thân mình hoang mang 1 lần, dù họ sợ họ là người tiên phong. Người tiên phong có khi ra chiến đấu, sẽ chết rất thảm, nhưng cũng có khi khải hoàn trở về.
Nhưng quan trọng, người tiên phong là người chấp nhận bất ổn đầu tiên, và sẽ biến nó trở thành sự ổn định cho những người còn lại. Trong câu chuyện của mình, những người bạn nay đã tốt nghiệp đại học, lại bắt đầu tìm tòi để học loại bằng hành nghề giống mình. Đối với họ, sự ổn định quá lâu chưa hẳn là tốt, và họ chấp nhận đi tìm sự bất ổn, dù tuổi càng cao, khả năng chấp nhận sự thay đổi sẽ càng giảm. Nhưng mình lại thấy cuối cùng họ vẫn may mắn, giống như mình ở những năm cuối cấp 3 biết nhìn nhận con đường tuy bất ổn nhưng lại sẽ mang đến cho mình đầy cơ hội quý báu. Nếu họ không đương đầu với sự bất ổn từ sớm, thì họ sẽ ít có cơ hội nhận ra ruốt cuộc sự ổn định là như thế nào?
“Độ tuổi trưởng thành phụ thuộc vào việc bạn đã vượt qua bao nhiêu lần bất ổn trong đời mình thành công”.
Khi họ lớn hơn, họ muốn tìm kiếm các cơ hội để thực sự thay đổi bản thân mình nhưng họ phải chấp nhận rủi ro. Mình thì ngược lại, vì đã trải qua rất nhiều quyết định mang tính rủi ro từ thuở còn dại, nên mình sống quen dần. Đến hiện tại, những bất ổn của tuổi trẻ mình đều đã gần như được trải nghiệm đầy đủ, nên mình sống cũng bớt lạc quan thái quá về con đường nghề nghiệp và sự nghiệp tươi sáng. Mình bắt đầu đi làm với một tâm lí non nhất, không sung đạn, nên cũng rất nhiều lần phải gánh các tai nạn thương tâm. Sự ổn định biểu hiện ở một trong những sự thật: Người thích ổn định thích sự gắn bó và hòa mình vào đám động hơn là bật lên suy nghĩ của cá nhân tại chốn đông người. Nhưng mà mình tự thấy mình bất ổn thật, cả về suy nghĩ lẫn hành động, nên mình không ngại thể hiện nó ra bên ngoài, để mong mọi người sẽ giúp mình tiến bộ hơn ra thời gian. Vượt qua nhiều gian nan thì lại cho phép mình phải mạnh mẽ hơn. Giờ thì nhờ những lần hoang mang đó mà mới tôi được mình của hôm nay, không rụt rè, nhút nhát và sống nhún nhường vì những lí do rất vô duyên.
Mình có hơn 10 năm kinh nghiệm, và đã trải qua nhiều công ty. Mỗi lần nhảy việc, cũng là 1 sự bất ổn không tên. Môi trường, đồng nghiệp, công việc, hệ thống, các mối quan hệ đều phải tự mình xây lại. Và mình thì lại rất có duyên với các công ty đang tái cấu trúc hoặc gần như start-up, tức là mới vào thị trường chưa lâu. Học được nhiều thì phải dấn thân vào mấy cái bất ổn trong công việc mới làm mình sáng mắt ra, cả về nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Và mình rút ra rằng rất hiếm có một công việc nào đảm bảo ổn định cho bạn ở độ tuổi U30 như thế này. Nếu bạn tin rằng, bạn đang có một công việc ổn định, thì hoặc là bạn tự tin sẽ gắn bó với nó cả đời hoặc là bạn không lường trước được tương lai khốc liệt đến đâu. Càng gắn bó lâu hơn, thì nghĩa là mình lại đang ở trong vùng an toàn quá lâu, đến khi bước ra thì sóng ngoài thương trường chỉ toàn là sóng thần, thì lại gục ngã luôn. Nên, ổn định trước hay bất định trước, là phụ thuộc vào mỗi người. Nhưng với riêng mình, thì mình chọn cái thứ 2, vì mình yếu đuối lắm, nên mình phải làm quen với nó dần dần, không thì chỉ sợ sống trong bao bọc quá lâu sẽ khiến bản thân mất khả năng tự vệ.
Đi học, mình chọn con đường bất ổn nhất mà đi, để đối lấy sự ổn định sau này.
Đi làm, mình chọn hướng đi được xem là bất ổn so với mọi người, nhưng lại gặt hái được rất nhiều kinh nghiệm xương máu cho con đường nghề nghiệp ổn định về lâu dài.
